Ελεύθερη Λέσβος Πέμπτη 8 Φεβρουαρίου 1945 - Εφημερίδα του ΕΑΜ Λέσβου
(αφορά το ολοκαύτωμα των οικισμών Αγ. Θωμά & Κλειδίου Τανάγρας από τους Γερμανούς το 1944)
17 Ιουλίου 1944. Μεσάνυχτα. Ο σκοπός ακίνητος αφουγκράζεται και τον παραμικρότερο θόρυβο. Από μακριά, απ το Κλειδί, βιαστικό ποδοβολητό αλόγου φανερώνει πως κάποιος σύνδεσμος έρχεται. - Συναγωνιστή ξύπνα αμέσως τον επικεφαλής, είναι ανάγκη!
Η διαταγή του λόχου έλεγε, πως η φρουρά του τυπογραφείου έπρεπε να να ενωθεί με τη 1η διμοιρία και μαζί να ελιχθούμε, γιατί σύμφωνα με πληροφορίες απ’ την Αθήνα οι Γερμανοί θα καναν μεγάλη εκκαθαριστική επιχείρηση στην περιφέρεια Πάρνηθας – Δερβενοχωριών.
Συγκεντρωμένη η διμοιρία αντίκρυ απ’ το Χλεμποτσάρι περιμένει. Κατά τις 5 το απόγευμα μια ατέλειωτη φάλαγγα από αυτοκίνητα και τανκς προχωρεί προς το Σχηματάρι. Οι Γερμανοί, ανεβαίνουν απ’ το Κριεκούκι ενισχυμένοι απ’ την αεροπορία τους, που αδιάκοπα πετά και βομβαρδίζει και πολυβολεί τον κόσμο που αλωνίζει τα γεννήματα. Οδηγοί τους οι ασφαλίτες του Σχηματαριού.
Κοντά στη Λιάτανη ακούστηκαν δυο φοβερές εκρήξεις.
Οι γερμανικές νάρκες, που τοποθέτησε η ομάδα του Καπετάν – Αράπη έκαναν τη δουλειά τους: η φάλαγγα σταμάτησε. Δυο τανκς τινάχτηκαν στον αέρα.
20 Ιουλίου. Ανεβασμένοι στον ψηλό βράχο της Αγ. Σωτήρας ξεκουραζόμαστε απ’ τη νυχτερινή πορεία. Το βράδυ, κατά τη Λιάτανη, τεράστιες φλόγες, φωτίζουν τον απέραντο ορίζοντα. Οι φασίστες συνεχίζουν την καταστροφή της Ελλάδας καίνε τώρα τη Λιάτανη και το Κλειδί.
Στο Πλατανάκι, πρόσφυγες απ’ τα καμένα χωριά ήρθαν να συναντήσουν το Λόχο. Με το μίσος ζωγραφισμένο στο πρόσωπό μας εξιστορούν τις θηριωδίες των Γερμανών και των ασφαλιτών. Δεκάδες συλλήψεις, αφάνταστη τρομοκρατία. Παντού σκότωσαν, ατίμασαν κορίτσια. Ένα γέρο τον έπνιξαν σ’ ένα πηγάδι. Οι προδότες ασφαλίτες της Χασιάς κουβάλησαν όλες τις θημωνιές των Δερβενοχωριτών. Στην Πάρνηθα σκότωσαν τσοπάνηδες κι εκατοντάδες γιδοπρόβατα. Ότι μπορούσε να κουβαληθεί το άρπαξαν. Και πρωτοστάτες σ’ όλα τα εγκλήματα οι ασφαλίτες του Σχηματαριού.
Τα παιδιά του επαναστατημένου λαού, οι Ελασίτες, ακούν! Στη συνέλευση, όλοι με μια φωνή οργισμένη ζητούν εκδίκηση.
Κι ένα απόγευμα η αντάρτικη φάλαγγα των Εκδικητών ξεκίνησε για το Σχηματάρι.
Το Σχηματάρι έχει αεροδρόμιο. Γι΄ αυτό οι Γερμανοί το έχουν κυκλωμένο με φρουρές, με πυροβολεία, με πολυβολεία. Κι όμως! Η ώρα είναι 11 πριν τα μεσάνυχτα, 150 άντρες του ΕΛΑΣ βρίσκονται στην καρδιά του Σχηματαριού, χωρίς ούτε σκυλί να τους πάρει χαμπάρι. Με τη φωτοβολίδα δόθηκε το σύνθημα, και οι “μπόμπες – Αποστόλη” - κουτιά από κονσέρβες γεμάτα δυναμίτη που ο χειρισμός τους είναι όμοιος με της χειροβομβίδας – μπήκαν σε ενέργεια. Τρομαγμένοι οι Γερμανοί απ’ τον αιφνιδιασμό, δεν τόλμησαν να ξεμυτίσουν απ΄ τα συρματοπλέγματα. Περιορίστηκαν μονάχα να φωταγωγήσουν το Σχηματάρι με τις φωτοβολίδες τους και να χτυπούν με τα πολυβόλα όλες τις διαβάσεις έξω από το χωριό.
Οι Γερμανοί που βρίσκονταν μέσα στο χωριό και αρκετοί προδότες πλήρωσαν με το κεφάλι τους. Και οι εμπρηστικές σφαίρες των Γερμανών συμπλήρωναν την καταστροφή. Τεράστιες φλόγες ξεπετάχθηκαν απ’ τις θημωνιές και φώτισαν τον κάμπο των Δερβενοχωριών. Οι ίδιες φλόγες φώτιζαν το δρόμο του γυρισμού στα λεύτερα βουνά μας.
Μυτιλήνη - Φλεβάρης 1945
Ένας τραυματίας του 2ου Λόχου
31 Συντάγματος ΕΛΑΣ
